Zaburzenia widzenia barw, znane również jako daltonizm, są powszechniejsze, niż mogłoby się wydawać. Dotykają one zarówno mężczyzn, jak i kobiet, chociaż częściej występują u płci męskiej. Zaburzenia te mogą wpływać na codzienne życie i wymagają specyficznych strategii radzenia sobie. 

Przyczyny zaburzeń widzenia barw

Zaburzenia widzenia barw, często określane jako daltonizm, mogą mieć różnorodne przyczyny, zarówno genetyczne, jak i nabyte. 

Przyczyny genetyczne

Najczęstsze zaburzenia widzenia barw są wynikiem defektów genetycznych. 

Dziedziczenie recesywne sprzężone z chromosomem X – ta forma dziedziczenia powoduje, że mężczyźni są bardziej narażeni na zaburzenia widzenia barw. Ponieważ mężczyźni mają tylko jeden chromosom X, pojedynczy defektywny gen może powodować daltonizm. Kobiety, posiadając dwa chromosomy X, muszą odziedziczyć dwa defektywne geny, aby wystąpiły u nich zaburzenia widzenia barw.

Rodzinne występowania – jeśli w rodzinie występują przypadki daltonizmu, istnieje większe prawdopodobieństwo, że kolejne pokolenia mogą odziedziczyć te same problemy z widzeniem barw.

Przyczyny nabyte

Oprócz genetyki, zaburzenia widzenia barw mogą być nabyte w ciągu życia z różnych powodów. 

Choroby oczu – pewne schorzenia oczu mogą wpływać na zdolność do rozpoznawania barw:

• Zaćma – zmętnienie soczewki oka może zmieniać sposób, w jaki postrzegane są kolory.
• Jaskra – zwiększone ciśnienie w oku może uszkadzać nerw wzrokowy, wpływając na widzenie barw.
• Zwyrodnienie plamki żółtej – choroba ta wpływa na centralną część siatkówki odpowiedzialną za ostre widzenie i rozpoznawanie kolorów.

Urazy oczu lub mózgu – urazy, które uszkadzają siatkówkę lub ścieżki wzrokowe w mózgu, mogą prowadzić do zaburzeń widzenia barw.

Leki – niektóre leki mogą mieć wpływ na widzenie barw jako efekt uboczny. Przykłady to leki stosowane w leczeniu chorób serca, nadciśnienia, a także niektóre antybiotyki i leki przeciwpadaczkowe.

Starzenie się – naturalny proces starzenia się może wpływać na zdolność widzenia barw. Soczewka oka może z czasem żółknąć, co zmienia percepcję kolorów.

Diagnoza zaburzeń widzenia barw

Wykrycie zaburzeń widzenia barw wymaga specjalistycznych testów przeprowadzanych przez okulistów. 

• Test Ishihary – jest to najbardziej znany test, który składa się z tablic z kolorowymi plamami ułożonymi w taki sposób, że osoby z normalnym widzeniem barw mogą odczytać liczby lub wzory, podczas gdy osoby z zaburzeniami widzenia barw mają z tym trudność.
• Testy Farnswortha – polegają one na układaniu kolorowych krążków w odpowiedniej kolejności. Test Farnswortha D-15 oraz test 100-Hue są przykładami takich testów, które pozwalają określić rodzaj i stopień zaburzeń widzenia barw.
• Anomaloskopy – to urządzenia, które pozwalają na dokładne określenie zdolności rozpoznawania kolorów poprzez mieszanie światła w różnych barwach i oceny reakcji pacjenta.

Strategie radzenia sobie z zaburzeniami widzenia barw

Chociaż nie ma możliwości przywrócenia normalnego widzenia barw, istnieje wiele strategii, które pomagają osobom z zaburzeniami widzenia barw radzić sobie w codziennym życiu:

• Zrozumienie swojego stanu i edukacja na temat zaburzeń widzenia barw pomagają w radzeniu sobie z wyzwaniami. Dzieci i dorosłych warto informować o ich sytuacji, aby mogli lepiej przystosować się do codziennych zadań.
• Specjalne aplikacje i oprogramowanie mogą pomagać w identyfikowaniu kolorów. Niektóre aplikacje na smartfony używają kamery do rozpoznawania kolorów i podawania ich nazw użytkownikowi.
• Wprowadzenie zmian w otoczeniu, takich jak używanie etykiet o wysokim kontraście lub specjalnych oznaczeń, może ułatwić codzienne funkcjonowanie. Na przykład, zamiast kolorowych oznaczeń, można używać wzorów lub tekstur.
• Istnieją okulary, które mogą poprawić zdolność do rozróżniania niektórych kolorów. Chociaż nie przywracają one normalnego widzenia barw, mogą poprawić kontrast i ułatwić identyfikację kolorów w niektórych sytuacjach.

Zaburzenia widzenia barw – podsumowanie

Zaburzenia widzenia barw, mimo że często są nieuleczalne, nie muszą znacząco ograniczać jakości życia. Dzięki zastosowaniu odpowiednich strategii, osoby z daltonizmem mogą skutecznie radzić sobie z wyzwaniami dnia codziennego. Edukacja, wsparcie technologiczne i adaptacja otoczenia to ważne elementy, które pomagają w przystosowaniu się do życia z zaburzeniami widzenia barw.