Skrzydlik oka, zwany również łac. pterygium, to schorzenie powierzchni gałki ocznej, które w swojej istocie dotyczy nadmiernego rozrostu tkanki spojówki na rogówkę. Choć zmiana ta zazwyczaj ma charakter łagodny, może prowadzić do poważnych problemów.

Czym jest skrzydlik oka?

Skrzydlik to zgrubienie błony śluzowej oka, które początkowo rozwija się na spojówce, a z czasem może rozprzestrzeniać się na rogówkę. Zmiana ma charakter trójkątny, z podstawą skierowaną w stronę kąta oka i wierzchołkiem w kierunku środka rogówki. Najczęściej występuje w szparze powiekowej, od strony nosowej, choć zdarza się także skrzydlik od strony skroniowej.

Skrzydlik jest wynikiem przewlekłego narażenia oka na czynniki drażniące, takie jak promieniowanie UV, kurz, wiatr czy suche powietrze. Zmiana ta występuje częściej w rejonach o wysokim nasłonecznieniu, dlatego też jest określana jako „choroba tropikalna”. Co ciekawe, skrzydlik dotyka zarówno kobiety, jak i mężczyzn, a ryzyko jego wystąpienia wzrasta z wiekiem.

Przyczyny i czynniki ryzyka

Skrzydlik oka jest schorzeniem wieloczynnikowym, a jego rozwój wiąże się z długotrwałym oddziaływaniem środowiskowych i genetycznych czynników ryzyka. Do najważniejszych należą:

• Promieniowanie ultrafioletowe (UV): Najczęstsza przyczyna powstawania skrzydlika. UVB uszkadza nabłonek spojówki i rogówki, co prowadzi do niekontrolowanego wzrostu komórek.
• Podrażnienia mechaniczne: Wiatr, kurz i inne czynniki drażniące mogą sprzyjać przewlekłemu zapaleniu spojówek, co zwiększa ryzyko rozwoju skrzydlika.
• Suche powietrze: Warunki klimatyczne związane z niską wilgotnością mogą prowadzić do zespołu suchego oka, który dodatkowo predysponuje do skrzydlika.
• Genetyka: Predyspozycje rodzinne również odgrywają istotną rolę. Występowanie skrzydlika u bliskich krewnych zwiększa ryzyko zachorowania.
• Ekspozycja na dym i substancje chemiczne: Długotrwałe narażenie na zanieczyszczenia powietrza może przyczynić się do przewlekłego podrażnienia spojówki.

Objawy skrzydlika – jak go rozpoznać?

Objawy skrzydlika mogą różnić się w zależności od zaawansowania schorzenia. Początkowo zmiana może być niezauważalna lub powodować jedynie niewielki dyskomfort. Wraz z jej rozwojem mogą wystąpić:

• Zaczerwienienie oka, szczególnie w obrębie zmiany.
• Uczucie ciała obcego, pieczenie lub swędzenie.
• Zmętnienie rogówki w zaawansowanych przypadkach, co prowadzi do pogorszenia widzenia.
• Nadmierne łzawienie lub suchość oka.
• Problemy z noszeniem soczewek kontaktowych.

Warto zaznaczyć, że w skrajnych przypadkach skrzydlik może całkowicie zaburzyć ostrość widzenia, co wynika z deformacji rogówki i utraty jej przejrzystości.

Rozpoznanie skrzydlika odbywa się podczas badania okulistycznego. Lekarz ocenia zmiany na spojówce i rogówce za pomocą biomikroskopu (lampy szczelinowej). W przypadku zaawansowanego skrzydlika, który wpływa na widzenie, konieczne może być wykonanie dodatkowych badań.

Metody leczenia skrzydlika

Leczenie skrzydlika zależy od stopnia zaawansowania zmiany oraz nasilenia objawów. Możemy wyróżnić dwie główne formy terapii: leczenie zachowawcze i chirurgiczne.

Leczenie zachowawcze

Stosowane w przypadku łagodnych zmian, które nie wpływają na widzenie. Polega na łagodzeniu objawów za pomocą:

• Sztucznych łez: Nawilżanie oka zmniejsza dyskomfort i objawy zespołu suchego oka.
• Kropli przeciwzapalnych: Kortykosteroidy lub niesteroidowe leki przeciwzapalne łagodzą stan zapalny.
• Okularów przeciwsłonecznych: Chronią przed promieniowaniem UV i podrażnieniami mechanicznymi.

Leczenie chirurgiczne

Wskazane w przypadku skrzydlika wpływającego na widzenie lub wywołującego znaczący dyskomfort estetyczny. Polega na usunięciu zmiany z rogówki i spojówki. Obecnie preferuje się techniki mikrochirurgiczne, które minimalizują ryzyko nawrotów, np.:

• Przeszczep autologiczny spojówki: Przeniesienie zdrowej tkanki spojówki w miejsce usuniętej zmiany.
• Terapia mitomycyną C: Zmniejsza ryzyko nawrotu poprzez zahamowanie wzrostu komórek.
• Naświetlanie promieniowaniem beta: Rzadko stosowane, ale skuteczne w niektórych przypadkach.

Jak zapobiegać skrzydlikowi?

Profilaktyka odgrywa kluczową rolę w zapobieganiu rozwojowi skrzydlika, szczególnie w grupach ryzyka. Warto pamiętać o:

1. Noszeniu okularów przeciwsłonecznych: Wybieraj modele z filtrem UV 400, które chronią przed szkodliwym promieniowaniem.
2. Nawilżaniu oczu: Regularne stosowanie sztucznych łez pomaga chronić spojówkę przed podrażnieniami.
3. Unikaniu drażniących czynników: Ogranicz ekspozycję na kurz, wiatr i dym.
4. Ochronie oczu w miejscu pracy: Używaj okularów ochronnych w środowiskach o wysokim poziomie zanieczyszczeń.

Podsumowanie – co warto zapamiętać o skrzydliku?

Skrzydlik oka to schorzenie, które może wydawać się niegroźne w początkowych stadiach, ale jego rozwój może prowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych. Wczesna diagnostyka i odpowiednie leczenie są kluczowe dla utrzymania zdrowia oczu. Pamiętajmy, że najlepszą formą walki z tym schorzeniem jest profilaktyka – ochrona przed promieniowaniem UV i odpowiednia pielęgnacja oczu.

Jeżeli zauważasz u siebie objawy skrzydlika lub masz jakiekolwiek wątpliwości co do stanu zdrowia swoich oczu, nie zwlekaj z wizytą u okulisty.