Jęczmień to stosunkowo częsta, bolesna infekcja powiek, wywołana najczęściej przez bakterie gronkowca (Staphylococcus aureus). Chociaż jest to schorzenie o łagodnym charakterze, które rzadko prowadzi do poważnych powikłań, jego objawy mogą być nieprzyjemne i znacząco wpływać na codzienny komfort życia. Jęczmień dzieli się na dwa podstawowe rodzaje: wewnętrzny i zewnętrzny, które różnią się zarówno lokalizacją, jak i przebiegiem klinicznym.

Czym jest jęczmień?

Jęczmień to ropne zapalenie gruczołów powiekowych, które powstaje na skutek zakażenia bakteryjnego. Najczęściej dotyczy ono gruczołów łojowych (gruczołów Zeissa) lub gruczołów potowych (gruczołów Molla) na powiece, ale może również obejmować gruczoły Meiboma, które produkują lipidową warstwę filmu łzowego, odpowiedzialną za stabilizację powierzchni oka. W zależności od tego, które gruczoły są zakażone, jęczmień może być klasyfikowany jako zewnętrzny lub wewnętrzny. Zewnętrzny jest bardziej powierzchowny, natomiast wewnętrzny zlokalizowany głębiej, co wpływa na różnice w objawach i leczeniu.

Jęczmień zewnętrzny – charakterystyka

Jęczmień zewnętrzny dotyczy gruczołów Zeissa lub Molla, które znajdują się na zewnętrznej krawędzi powieki, w okolicach nasady rzęs. To najbardziej powierzchowny rodzaj jęczmienia, który zazwyczaj objawia się wyraźnym, bolesnym obrzękiem i zaczerwienieniem w miejscu zakażenia.

Objawy jęczmienia zewnętrznego:

• Wyraźne zaczerwienienie powieki w okolicy nasady rzęs.
• Bolesna, drobna grudka, która z czasem może przekształcić się w ropny guzek.
• Uczucie dyskomfortu lub pieczenia wokół oka.
• Niekiedy pojawienie się niewielkiego ropienia, które prowadzi do samoistnego opróżnienia guzka.
• Mogą wystąpić łzawienie i nadwrażliwość na światło.

Jęczmień zewnętrzny jest zazwyczaj mniej bolesny niż wewnętrzny i łatwiej zauważalny, ponieważ umiejscowiony jest na zewnętrznej powierzchni powieki. Proces ropienia jest bardziej widoczny, a guzki łatwiej ulegają pęknięciu, co często przyspiesza proces gojenia.

Jęczmień wewnętrzny – charakterystyka

Jęczmień wewnętrzny jest infekcją dotyczącą gruczołów Meiboma, które znajdują się głębiej w powiece, w obrębie jej tarczki. Gruczoły te odpowiadają za produkcję lipidów, które stabilizują film łzowy i chronią powierzchnię oka przed nadmiernym parowaniem łez. W przypadku jęczmienia wewnętrznego zapalenie dotyczy głębszych struktur powieki, co sprawia, że jest on mniej widoczny, ale często znacznie bardziej bolesny.

Objawy jęczmienia wewnętrznego:

• Głębszy, bolesny obrzęk powieki.
• Zaczerwienienie, ale bez widocznych zmian na zewnętrznej powierzchni powieki.
• Dyskomfort i uczucie obciążenia powieki.
• Wystąpienie guza, który może być mniej widoczny niż w przypadku jęczmienia zewnętrznego, ale wyczuwalny na wewnętrznej stronie powieki.
• Często brak samoistnego ropienia – ropa może gromadzić się wewnątrz powieki, co sprawia, że leczenie wymaga więcej czasu.

Wewnętrzny jęczmień może wymagać dłuższego leczenia i częściej prowadzi do powikłań, takich jak przekształcenie się w gradówkę (niezapalny, przewlekły guzek).

Różnice między jęczmieniem wewnętrznym a zewnętrznym

Podsumowując, główne różnice między jęczmieniem wewnętrznym a zewnętrznym wynikają z ich lokalizacji, objawów i stopnia bolesności.

1. Lokalizacja:
   • Jęczmień zewnętrzny: dotyczy gruczołów Zeissa lub Molla na zewnętrznej krawędzi powieki.
   • Jęczmień wewnętrzny: dotyczy gruczołów Meiboma, znajdujących się w głębszych warstwach powieki.
2. Widoczność zmian:
   • Jęczmień zewnętrzny: zmiany są łatwo widoczne na zewnętrznej stronie powieki w postaci grudki lub guzka.
   • Jęczmień wewnętrzny: zmiany są mniej widoczne, ale wyczuwalne jako głębszy obrzęk powieki.
3. Bolesność:
   • Jęczmień zewnętrzny: zwykle mniej bolesny, choć dyskomfort jest odczuwalny na powierzchni powieki.
   • Jęczmień wewnętrzny: bardziej bolesny, ze względu na głębsze umiejscowienie zapalenia.
4. Przebieg choroby:
   • Jęczmień zewnętrzny: ropień łatwiej pęka i szybciej się goi.
   • Jęczmień wewnętrzny: może prowadzić do powikłań, takich jak gradówka, a jego leczenie często trwa dłużej.

Przyczyny powstawania jęczmienia

Oba typy jęczmienia powstają na skutek zakażenia bakteryjnego, głównie gronkowcem złocistym (Staphylococcus aureus), który naturalnie występuje na skórze człowieka. W przypadku osłabienia odporności, zaniedbań higienicznych lub drobnych urazów skóry powiek, bakterie te mogą wnikać do gruczołów łojowych lub Meiboma, wywołując zapalenie.

Do najczęstszych czynników sprzyjających rozwojowi jęczmienia należą:

• Niewłaściwa higiena powiek (np. pocieranie oczu brudnymi rękami).
• Noszenie starych lub zanieczyszczonych soczewek kontaktowych.
• Zatykanie gruczołów łojowych, spowodowane np. stosowaniem nieodpowiednich kosmetyków.
• Osłabienie odporności (np. w wyniku stresu, choroby, niedoboru snu).
• Skłonność do trądziku różowatego lub przewlekłego zapalenia powiek.

Profilaktyka jęczmienia

Aby zapobiec powstawaniu jęczmienia, warto wdrożyć kilka prostych zasad higieny i pielęgnacji oczu:

• Codzienne mycie rąk i unikanie pocierania oczu.
• Regularna wymiana soczewek kontaktowych oraz dbałość o higienę opakowań do soczewek.
• Stosowanie łagodnych kosmetyków hipoalergicznych, szczególnie do okolic oczu.
• Zachowanie ostrożności przy noszeniu makijażu, w tym unikanie dzielenia się kosmetykami z innymi osobami.