Zdrowie oczu jest jednym z fundamentów codziennego funkcjonowania. Regularne badania wzroku to konieczność, aby wcześnie wykryć wiele chorób oczu i uniknięcia poważnych komplikacji, które mogą prowadzić do trwałej utraty widzenia.

Na czym polega badanie wzroku?

Badanie wzroku jest kompleksowym procesem, który pozwala ocenić stan zdrowia oczu, ostrość wzroku, a także zdiagnozować ewentualne schorzenia okulistyczne. Standardowe badanie okulistyczne składa się z kilku etapów, z których każdy ma na celu ocenę różnych aspektów zdrowia oczu.

1. Wywiad medyczny Pierwszym krokiem podczas wizyty u okulisty jest przeprowadzenie szczegółowego wywiadu medycznego. Okulista pyta o dolegliwości pacjenta, historię zdrowotną, przyjmowane leki oraz ewentualne choroby oczu w rodzinie. Wywiad ten jest istotny, ponieważ wiele chorób oczu ma podłoże genetyczne, a niektóre choroby ogólnoustrojowe, takie jak cukrzyca czy nadciśnienie, mogą wpływać na kondycję narządu wzroku.
2. Ostrość wzroku (visus) Badanie ostrości wzroku to podstawowy element każdej wizyty u okulisty. Pacjent proszony jest o odczytanie znaków z tablicy Snellena lub tablicy logarytmicznej ETDRS, co pozwala określić, jak dobrze widzi na różne odległości. Wynik tego testu jest wyrażany w formie ułamka, gdzie 1.0 oznacza pełną ostrość widzenia.
3. Badanie refrakcji Badanie refrakcji ma na celu ocenę wad wzroku, takich jak krótkowzroczność (myopia), dalekowzroczność (hyperopia), astygmatyzm oraz starczowzroczność (presbyopia). Wykorzystuje się w tym celu autorefraktometr, który ocenia, w jaki sposób światło przechodzi przez gałkę oczną. Na podstawie tego badania okulista dobiera odpowiednią korekcję w postaci okularów lub soczewek kontaktowych.
4. Pomiar ciśnienia wewnątrzgałkowego (tonometria) Tonometria to badanie mające na celu pomiar ciśnienia wewnątrzgałkowego, które jest istotnym czynnikiem w diagnostyce jaskry. Badanie wykonuje się za pomocą tonometru kontaktowego lub bezdotykowego, a prawidłowe ciśnienie wewnątrzgałkowe wynosi zwykle 10–21 mm Hg. Podwyższone ciśnienie może świadczyć o ryzyku wystąpienia jaskry, choroby prowadzącej do uszkodzenia nerwu wzrokowego.
5. Badanie dna oka (oftalmoskopia) Oftalmoskopia, czyli badanie dna oka, to jedna z kluczowych metod diagnostycznych w okulistyce. Pozwala na ocenę siatkówki, nerwu wzrokowego, naczyń krwionośnych oraz plamki żółtej. Badanie to jest nieocenione w wykrywaniu takich schorzeń jak retinopatia cukrzycowa, zwyrodnienie plamki związane z wiekiem (AMD) czy zmiany naczyniowe wynikające z nadciśnienia tętniczego.
6. Badanie pola widzenia (perymetria) Perymetria pozwala na ocenę pola widzenia, czyli obszaru, jaki pacjent widzi bez poruszania oczami. To badanie jest istotne w diagnostyce chorób, które mogą prowadzić do ograniczenia pola widzenia, takich jak jaskra, udary mózgu czy guzy mózgu uciskające na drogi wzrokowe.

Kiedy warto udać się do okulisty?

Regularne badania wzroku są zalecane każdemu, nawet osobom, które nie odczuwają żadnych dolegliwości. Jednak są sytuacje, kiedy wizyta u okulisty jest szczególnie wskazana. Oto lista najczęstszych objawów i sytuacji, które powinny skłonić do pilnej wizyty:

• Zamglone widzenie – może wskazywać na wadę wzroku lub rozwijającą się zaćmę.
• Ból oka lub uczucie nacisku – takie objawy mogą świadczyć o jaskrze, zapaleniu tęczówki lub innych stanach zapalnych.
• Nagłe pogorszenie ostrości wzroku – szczególnie w przypadku, gdy towarzyszy mu ból, może być objawem odwarstwienia siatkówki lub innej poważnej choroby.
• Podwójne widzenie (diplopia) – wskazuje na zaburzenia w układzie mięśniowym oka lub neurologiczne.
• Czarny punkt lub błyski w polu widzenia – tzw. męty mogą być związane z problemami siatkówki, w tym z jej odwarstwieniem.
• Zaczerwienienie, swędzenie lub łzawienie oczu – objawy te mogą wskazywać na alergię, zapalenie spojówek, suche oko lub infekcję bakteryjną.
• Trudności w widzeniu w ciemności – takie symptomy mogą być związane z chorobami siatkówki, takimi jak zwyrodnienie barwnikowe siatkówki.

Profilaktyka zdrowia oczu

Aby cieszyć się zdrowiem oczu przez długie lata, warto pamiętać o kilku podstawowych zasadach profilaktyki. Oto kilka praktycznych wskazówek:

1. Regularne badania wzroku Badania profilaktyczne powinny być wykonywane co 1-2 lata, a w przypadku osób z grup ryzyka, takich jak osoby starsze, diabetycy czy osoby z jaskrą w rodzinie, częściej.
2. Zdrowa dieta Dieta bogata w antyoksydanty, witaminy A, C, E oraz luteinę i zeaksantynę jest korzystna dla zdrowia oczu. Warto włączyć do diety warzywa liściaste, owoce, ryby bogate w kwasy omega-3 oraz orzechy.
3. Ochrona przed promieniowaniem UV Noszenie okularów przeciwsłonecznych z filtrem UV chroni przed szkodliwym promieniowaniem, które może przyczyniać się do rozwoju zaćmy i zwyrodnienia plamki żółtej.
4. Przerwy od pracy przed komputerem Praca przed ekranem komputera może powodować zmęczenie oczu, suchość i podrażnienie. Zaleca się stosowanie zasady 20-20-20 – co 20 minut przerwa na 20 sekund, patrząc na obiekt oddalony o 20 stóp (około 6 metrów).
5. Nawilżanie oczu Krople nawilżające, zwane sztucznymi łzami, mogą pomóc w walce z objawami suchego oka, szczególnie u osób pracujących w suchych pomieszczeniach lub przed ekranem komputera.

Badanie wzroku to kluczowy element dbałości o zdrowie oczu, umożliwiający wczesne wykrycie wad wzroku i chorób okulistycznych. Regularne kontrole u okulisty, nawet w przypadku braku objawów, są najlepszą metodą profilaktyki poważnych schorzeń, takich jak jaskra, zwyrodnienie plamki żółtej czy retinopatia cukrzycowa. Dbając o wzrok poprzez zdrową dietę, odpowiednią ochronę przed promieniowaniem UV oraz regularne przerwy od pracy przed komputerem, możemy cieszyć się dobrym widzeniem przez wiele lat. Wizyta u okulisty jest konieczna nie tylko w przypadku pojawienia się objawów, ale także profilaktycznie, szczególnie w grupach ryzyka.